. Kur’an-ı Kerim’in luğat ve ıstılah manası nedir?

. Kur’an-ı Kerim’in luğat ve ıstılah manası nedir?


Kur’an, lafzı üzerinde değişik görüşler ileri sürülmüştür. En tercih edilen görüşe göre: okumak manasına gelen KA-RA-E fiilinden türemiştir. Daha sonra Allah’tan vahyolunan kitaba özel isim olmuştur. O’nun ayetlerinin yazılı olduğu Mushaf’ın tümüne Kur’an denildiği gibi, bir kısmına da Kur’an denilmiştir. Çünkü bazı ayetler, Kur’an tamamlanmadan gelmiş olmasına rağmen, Kur’an-ı Kerim’de o ayetlerden “Kur’an” diye bahsedilmiştir. Mesela; Kur’an-ı Kerim’deki “ De ki: Cinlerden bir topluluğun Kur’an dinleyip şöyle dedikleri bana vahyolundu:”Biz harikulade güzel bir Kur’an dinledik.” Ayeti Kur’an tamamlanmadan gelmiş olmasına rağmen, O’nda vahyin bir parçasından “Kur’an” diye bahsedildiği görülmektedir.


Kur’an-ı Kerim’in ıstılah manasına gelince; O’nun çeşitli zamanlarda birçok alim tarafından farklı tanımları yapılmıştır. Biz O’nun klasik tanımlarından bir tanesini verelim. Bu tanıma göre Kur’an-ı Kerim; “Hz Muhammed’e indirilen, tevatürle nakledilen, okunmasıyla ibadet olunan, mushaflarda yazılan ve Fatiha suresi ile başlayıp Nas suresi ile son bulan muciz bir Allah kelamıdır.” şeklinde tarif edilmiştir. Kur’an-ı Kerim’in yukarıda vermiş olduğumuz bu klasik tarifinden, O’nun 6 temel özelliği çıkarılabilir. O’nun bu klasik tanımından çıkarılan 6 temel özelliği şunlardır.


1. Hz Muhammed’e indirilmiştir.

2. Tevatür olarak nakledilmiştir.

3. Okunması ibadettir.

4. Mushaflarda yazılıdır.

5. Fatiha ile başlayıp Nas suresinde son bulmuştur.

6. İnsanlar benzerini getirmekten acizdirler.


Geçmişten günümüze kadar bir çok İslam alimi, Kur’an-ı Kerim üzerinde çalışmış ve O’nu bize tanıtmaya gayret etmiştir. Asrımızın büyük alimlerinden biri olan Mevdudi’de bu alimlerden bir tanesidir. O, Kur’an-ı Kerim hakkında ”Yeryüzündeki kendi türünde tek kitaptır. İçerisinde inanç esasları, ahlaki ilkeler, şer’i hükümler, kıssalar, davetler, nasihatler, teşvikler, ibretler, uyarılar, emir ve yasaklar, müjdeler, Allah’ın varlığını ve birliğini gösteren ayetler öylesine iç içedir ki onları birbirinden soyutlayamazsınız. Diyerek Kur’an’ı bize tanıtmıştır. Yine asrımızın alimlerinden olan Muhammed Esed; Kur’an’dan, bu dünyada iyi bir hayat yaşamak ve öteki dünyada mutlu olmak için nasıl davranmalıyım? sorusuna en net ve kapsamlı cevabı veren kitap olarak bahsetmiş ve bu sorulara hiçbir kitabın O’nun kadar net ve kapsamlı cevap veremediğini belirtmiştir.


2. Vahyin luğat ve Kur’an’da geçen manaları nedir?


Lugatta vahiy denildiğinde; Acele etmek, gizli konuşmak, seslenmek, fısıldamak…vb manalar anlaşılır.

Kur’an-ı Kerim’de ise vahy genel olarak iki manada kullanılmıştır.


1. İlahi kaynaklı olmayan vahy


a) Kur’an-ı Kerim’de Zekeriya aleyhisselamın kavmine yaptığı vahy’den bahsedilmiştir. Bu ayette geçen vahy, ima ve işaret etmek anlamında kullanılmıştır.


b) Kur’an-ı Kerim’de şeytanların insanlara vahyetmesinden bahsedilmiştir. Burada geçen vahy; gizlice söylemek, fısıldamak, vesvese vermek, telkin etmek, teşvik etmek gibi manalara gelen bir vahydir.


2. İlahi kaynaklı olan vahy


a) Kur’an-ı Kerim’de Allah’ın cansız olan arza ve semaya vahyetmesinden bahsedilmiştir. Burada geçen vahy; emretmek manasında kullanılan vahydir.


b) Kur’an-ı Kerim’de Yüce Allah’ın bal arısına yapmış olduğu vahyden bahsedilmiştir. Bu ayette belirtilen vahy; İslam alimlerinin fıtri ilham adını verdikleri içgüdüdür.


c) Kur’an-ı Kerim’de arza, semaya ve bal arısına vahyeden Allah’ın Meleklere’de vahyettiğinden bahsedilmiştir.


d) Kur’an-ı Kerim’de peygamberler dışındaki bazı insanlara, peygamberlere gönderilen vahyden farklı olarak vahyedildiğinden bahsedilmiştir. Kur’an-ı Kerim’de peygamber olmayanlara gelen vahylere; Hz İsa’nın havarilerine vahyedilmesini, Hz Musa’nın annesine vahyedilmesini örnek olarak gösterebiliriz. Bu ayetlerde geçen vahy, kurumsal anlamdaki vahy olmayıp, ilham etmek anlamında kullanılan vahydir.


e) Kur’an-ı Kerim’de Allah’ın insanlar içinden seçtiği bazı elçilere vahyettiği ve bu vahyle insanlara emir ve yasaklarını bildirdiği anlatılmaktadır. Dinde vahy denildiğinde anlaşılan hakiki vahy budur. Bu vahy türü kurumsal anlamdaki vahyi anlatmaktadır.


3. Vahyin ıstılah manası nedir?

Vahyin genel manalarını yukarıda açıkladık. Şimdi de Onun özel/ıstılahmanasını açıklayalım. Vahyin ıstılah manası denince; Allah’ın peygamberlerine çeşitli şekillerde söz ve emirler göndermesi anlaşılır. Allah’tan peygamberlere oradan da insanlara aktarılan bu vahy kurumsal anlamda vahydir. Peygamberlik müessesinin gereği olarak bu vahy Allah’la peygamber arasındaki özel bir iletişimdir. Özel anlamda vahy denildiğinde; dört varlık arasındaki iletişim anlaşılır. Bu dört varlık; Allah, Melek, Peygamber ve insanlardır. Genel anlamda vahy denildiğinde sadece iki varlık arasındaki iletişim anlaşılır.Bu iki varlık ise; Allah ve diğer varlıklardır.